Vollegrondsgroenteteler Compliment BV uit Volkel is één van de deelnemers aan het Boeren Innovatie Netwerk van AgroProeftuin De Peel. Insteek van het project is om maatschappelijke wensen te koppelen aan een blijvend goed verdienmodel voor het bedrijf. De bodem is al langer een speerpunt in de bedrijfsvoering van Compliment BV. Het afgelopen jaar is er gekeken naar het onderwerken van gerststro en het zaaien van groenbemesters. “Een gewas als ijsbergsla wordt in relatief korte tijd geteeld en heeft op het juiste moment stikstof nodig. Wij zoeken naar een oplossing om de inzet van kunstmest te beperken.”
“Wat als we over vijf tot tien jaar geen kunstmest en minimaal aan gewasbeschermingsmiddelen mogen gebruiken. Hoe kunnen we dan nog dezelfde productie halen?”. Het is de vraag die mede-eigenaar en directielid Peer Schraven van Compliment BV op tafel legt. Samen met een zestal andere telers is het teelt- en verwerkingsbedrijf in vollegrondsgroente met de verduurzamingsvraagstukken aan de slag.
Huidige verdienmodel behouden
“Doel van het project is niet zo zeer om een verdienmodel te zoeken, maar vooral om het huidige verdienmodel te kunnen behouden”, typeert projectcoördinator Bart Jan Wulfse van AgroProeftuin De Peel de zoektocht. Samen met de bodemkundigen van Van Tafel naar Kavel is het teeltplan en het grondgebruik van de deelnemers in kaart gebracht. “Er is een maatschappelijke opgave, maar hoe het op de eigen percelen zit is vaak onduidelijk. Hoe kun je daar op sturen?”. Het begint in de grond. Er worden bodemprofielen gemaakt en op basis van grondmonsters wordt de benutting en opname door het gewas gevolgd. “Met dit systeem krijgen de telers een objectief beeld en zijn ze zelf in regie om maatregelen te treffen.”
Compliment BV verbouwt een tiental vollegrondsgroente gewassen op zo’n 450 hectare in een straal van vijftien kilometer rondom Volkel. Op de locatie, op steenworpafstand van de luchtmachtbasis, worden producten als knolvenkel, bleekselderij, Chinese kool en ijsbergsla verpakt en vermarkt. Om jaarrond klanten te bedienen, wordt er ook samengewerkt met telers in Spanje en Portugal. Over de lichte zandgronden in De Peel en de leemhoudende grond tegen de Maas worden de teelten verdeeld. Er wordt goed gekeken welk gewas past bij welke grondsoort. Met bodemscans, satellietbeelden en plaats specifieke bodemmonsters wordt de bodem precies in kaart gebracht. Zo’n 30 tot 35 hectare graanachtige soorten rouleren als rustgewas over het totale areaal.
Inzet van groenbemesters
De inzet van groenbemesters wordt al langer gebruikt met het doel om de organische stof in de bodem op pijl te houden of zelfs te verhogen. Dat hoopt Compliment BV naar een hoger plan te tillen. “Voorheen zaaiden we veel Japanse haver. De laatste twee jaren zijn we meer soorten gaan mixen. Uiteindelijk is het een zoektocht naar de beste verhoudingen om tot het maximale resultaat te komen.” Vijf jaar geleden kwam er al een ecoploeg op het bedrijf, waarmee de vroege groenbemester gemiddeld vijftien tot twintig centimeter wordt ondergewerkt. Doorgaans worden de groenbemester kort gemaaid en met een schijfeg in de grond vermengd. “Omdat we planten op bedden moeten de bedden super vlak zijn. De bewerking is dus heel erg belangrijk om te voorkomen dat er restproduct over blijft.”
Bodemweerbaarheid
Ondanks dat de vollegrondsgroenteteler het vak van bed klaarmaken verstaat, is er nog voldoende te leren. De onderzoeksvraag die in het kader van de AgroProeftuin De Peel wordt gesteld is vooral gericht op hoe je op basis van gebruik van groenbemesters terug kunt in je kunstmestgebruik en zonder het gebruik van dierlijke mest. Peer Schraven realiseert zich dat bodemweerbaarheid een kwestie van de lange adem is, maar hij is er van overtuigd dat de inzet van groenbemesters ook helpt bij het terugdringen van gewasbeschermingsmiddelen. “Uiteindelijk gaat het er om, om de bodemweerbaarheid te vergroten. De tijd is voorbij dat je de grond gaat uitnutten, zonder iets terug te brengen.” Bart Jan Wulfse knikt instemmend. “Investeren in de bodem is een investering in de toekomst. Een rustgewas als graan kost de teler gewoon geld. Op de hoge zandgronden speelt ook nog het belang voor het goed vasthouden van vocht.” Wulfse schetst dat telers in De Peel al langer bezig zijn met dit vraagstuk. “Zodra er sprake is van langdurige pacht is er een financiële drive om te investeren in de bodem en goed bodembeheer te stimuleren.”
Boeren Innovatie Netwerk
Compliment BV zit in de kerngroep van het Boeren Innovatie Netwerk. Volgens Bart Jan Wulfse allemaal vooruitstrevende telers waar veel enthousiasme is om de bodem te verbeteren en bodemweerbaarheid te verhogen. “Het bijzondere aan dit project is dat het geen proeven zijn die op proefpercelen worden gedaan. Het zijn allemaal telers die experimenteren op de eigen percelen. Ze nemen daarbij een risico, maar nemen wel besluiten vanuit hun eigen visie en bedrijfsvoering. De kennis die de kerngroep opdoet, delen we weer verder in de volggroep. Uiteindelijk is het doel dat wij leerervaringen vanuit het Boeren Innovatie Netwerk in dit prachtige teeltgebied uitrollen en zo maatschappelijke impact hebben.”
Onderwerken van gerststro
Peer Schraven heeft gezien dat de proeven met het onderwerken van gerststro en het inzaaien kunnen werken. Mede door de ervaring met de experimenten weet hij dat er mogelijkheden zijn om minder te bemesten. “In het eerste jaar moesten we nog vertrouwen krijgen in de manier van werken door het toepassen van groenbemesters in plaats van kunstmest. Het eerste jaar hebben we buiten de groenbemester toch nog wat kunstmest toegepast. In het volgende jaar willen we proefsgewijs gaan testen of we de kunstmestgift terug naar nul kunnen zetten.” Het groenbemestermix heeft meer stikstof in de grond gebracht. Voor sommige bedjes blijkt bijbemesten helemaal niet nodig. Het is nu de kunst om op basis van deze cijfers de zak met kunstmest dicht te laten. Uiteindelijk hangt alles met elkaar samen. Een weerbare bodem, krijg je door een natuurlijk evenwicht, wat weer natuurlijke vijanden aantrekt, waardoor je wellicht ook op gewasbeschermingsmiddelen kunt reduceren.
Complexe vraagstukken
Bart Jan Wulfse typeert teeltbedrijven als Compliment als ‘ondernemers van 2030’. “De vraagstukken zijn best wel complex. Vergeet niet dat telers en maatschappij in principe hetzelfde belang hebben: een gezond product en een gezonde teelt. Alleen is de praktijk vaak weerbarstig. Daarom is het goed dat er voorlopers zijn die hun blik op de toekomst hebben en niet willen wachten tot het moment dat bijvoorbeeld het uitbannen van kunstmest of het verbieden van gewasbeschermingsmiddelen hen verplicht wordt.” Of Compliment in de toekomst echter volledig zonder kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen kan? Peer Schraven twijfelt. “In ieder geval is een besparing mogelijk. Het gebruik van groenbemesters is een deel van de oplossing, maar het is natuurlijk fijn om een gereedschapskist achter de hand te hebben bij excessen.”
Dit is een artikel uit de Akkerbouwkrant. Wil je deze thuis ontvangen? Klik hier.
Tekst: Martin de Vries
Beeld: Compliment BV en Martin de Vries
