De opkomst van het ‘resistente’ isolaat EU43 bemoeilijkt de strijd tegen phytophthora. De ontwikkeling vraagt om een herziening van traditionele bestrijdingsmethoden en benadrukt de noodzaak van een gevarieerde en flexibele aanpak in ziektebestrijding. Akkerbouwspecialist Simon Jensma van Bayer Crop Science onderstreept het belang van het combineren van verschillende middelen om effectief te blijven tegen de aardappelziekte.
Parallel aan de strijd tegen Phytophthora staat ook de ziekte- en onkruidbestrijding centraal, waarbij resistenties, door beperkte rotatie en herhaaldelijk gebruik van middelen, de uitdagingen vergroten. “Vroegtijdige aanpak met een doordachte strategie is essentieel om opbrengstverliezen te voorkomen en de duurzaamheid van gewasbeschermingsmiddelen te waarborgen.”
Het platform van Bayer in Lelystad geeft mogelijkheden om nieuwe oplossingen en bestaande producten in de praktijk te testen en de effecten te demonstreren. Met herbicidenproeven worden onkruiden gezaaid, voor insecticiden worden luizen uitgezet en op het gebied van schimmels wordt er gezorgd voor bijvoorbeeld een kunstmatige infectie met Phytophthora. Eens in de twee jaar wordt er een platform aangelegd en worden relaties uitgenodigd om te komen kijken.
Phytophthora
Een grote focus is er het afgelopen jaar op Phytophthora komen te liggen. Volgens Simon Jensma zijn we in een hele nieuwe werkelijkheid beland. Met de opkomst van het nieuwe isolaat EU43 is een andere strategie met ziektebestrijding noodzakelijk. “Dit isolaat kwamen we twee jaar geleden voor het eerst tegen. In 2023 was dit rond de helft van alle geteste blaadjes opgestuurd vanuit de Nederlandse praktijk naar Euroblight. Dit isolaat is grotendeels ongevoelig voor de mandipropamid en deels voor de oxathiapiprolin.” Op dit moment verschijnt ook het nieuwe isolaat EU46 in tien procent van de opgestuurde monsters. Qua bestrijding van dit isolaat wordt er op dit moment onderzoek gedaan.
De verminderde werking betekent dat een gedeelte van de besmette planten wel gevoelig is voor de bestrijding, maar een ander deel niet. “Met de inzet van bijvoorbeeld Zorvec zie je dat je dan twee hele belangrijke bouwstenen mist, als je te maken hebt met EU43, terwijl dit middel wel een goede werking heeft op andere isolaten.” Volgens Jensma worden de adviezen nu aangepast. “Daarin zal staan dat je altijd combinaties moet maken. Doe constant wat anders.” Met gemiddeld twaalf bespuitingen is het verstandig om vooraf goed na te denken welke middelen je op welk moment inzet. Jensma ziet dit als een taak voor de hele sector. Solo-inzet van producten raadt hij af. “We moeten alles op alles zetten om Phytophthora onder controle te krijgen. Het middelenpakket wordt niet groter, dus moeten we zorgen dat we alles wat we wel hebben in de benen houden.”
Granen
Qua onkruidbestrijding in granen is volgens de akkerbouwspecialist duist best een groot probleem. Het blijkt een grote opbrengstderver te zijn. “Vooral door de nauwe bouwplannen zien we dat de werking van middelen soms niet het gewenste effect heeft. We komen te vaak terug met dezelfde middelen.” Er zijn verschillende manieren om resistenties te voorkomen. “Bijvoorbeeld met het later zaaien, maar dat heeft ook nadelen.
In wintertarwe zetten we standaard kort na het zaaien een najaarsherbicide in, in combinatie met een Atlantis Star waar onder andere een mesosulfuron als werkzame stof in zit. We hanteren een oplopend schema qua hoeveelheid die we toedienen. Mits er groei in de onkruiden zit, kun je dit goed toepassen. Als je echter de bestrijding laat inzet, lever je ook een stuk werking in, omdat de onkruiden zijn afgehard.” Ook kamille is een aandachtspunt, omdat bekend is dat dit een opbrengstderver is en het afgelopen seizoen er een hoge druk van werd geconstateerd. De effecten van Engels raaigras zijn minder bekend. “Wel bemoeilijkt het de oogst. Van straatgras weten we dat het de concurrentie met granen aangaat als het gaat om nutriënten.”
Voor ziektebestrijding in granen is Septoria een belangrijk aandachtspunt. In zowel spelt, triticale, winterrogge als haver heeft Ascra XPro een toelating. Door een combinatie van drie werkzame stoffen beschikken de telers hiermee over een fungicide met een robuuste werking tegen de belangrijke schimmels zoals Septoria, gele roest, bruine roest en Fusarium soorten. “We hadden een droge junimaand waardoor de ziektedruk zich niet echt verder ontwikkelde. In ons onderzoek zagen we hoge opbrengsten, ruim 10 ton, in onbehandeld. Desondanks waren behoorlijke meeropbrengsten van rond de zeventien procent op de behandelde veldjes.”
Bieten
Betanal Tandem is een belangrijk herbicide in de teelt van suiker[1]en voederbieten. Vooral nu onkruidbestrijding in bieten lastiger wordt, is het belangrijk om goed te kijken naar het spuitschema. Per teeltseizoen mogen er zes toepassingen van in totaal vier liter Betanal Tandem worden ingezet. Dus is het cruciaal om er zuinig mee om te gaan. “Belangrijkste advies is: zorg ervoor dat je op tijd begint en op tijd terugkomt”, aldus Jensma.
Hij ziet dat de inzet van Conviso Smart/One ook goede effecten heeft. Conviso Smart is een technologie waarbij het bietenzaad tolerant is voor herbiciden uit de categorie ALS-remmers. Dit zijn zeer breedwerkende onkruidbestrijders, die normaal gesproken (zeer) schadelijk zijn voor bieten. Door deze tolerantie kunnen deze middelen echter zonder problemen worden toegepast. Conviso Smart vormt een vaste combinatie met het herbicide Conviso One. Dit middel bevat de werkzame stoffen foramsulfuron (FSN) en thiencarbazone-methyl (TCM) die samen een zeer brede werking hebben op breedbladige en grasachtige onkruiden.
Twee keer toepassen en je bent klaar
“Twee keer toepassen en je bent klaar”, aldus Jensma. Hij benadrukt wel om goed na te denken welk gewas je in het geval van Conviso na de bieten teelt. “Aardappelen kunnen erna, mits je goed ploegt. Er moet een kerende grondbewerking zijn uitgevoerd.” Uien, peen en bloembollen staan niet op het etiket vermeld. Bayer heeft verschillende proeven gedaan op basis van het meest slechte scenario. Er is een intensieve niet-kerende grondbewerking uitgevoerd met een Lemken Smaragd. “In aardappelen kregen we een bevestiging van ons advies. In uien waren de verschillen niet groot tussen gangbaar en Conviso Smart. Voor peen geldt hetzelfde. We blijven daarbij bij ons advies. We hebben het namelijk over zulke kapitaalintensieve gewassen, dat je geen enkel negatief effect wilt hebben.”
“De inzet van grondbewerking is in dit kader belangrijk, omdat door ploegen het middel weer naar de bovenlaag wordt gebracht. De mate van afbraak hangt af van de hoeveelheid bodemvocht. Als het middel hierdoor nog iets aanwezig is, kan dat invloed hebben op de ontwikkeling van het volggewas.”
In ziektebestrijding is het vooral uitkijken naar een verwachte toelating van een nieuw middel.
Serenade
Voor aardappelen is Serenade één van de pijlers binnen Bayer. Dit fungicide wordt tijdens het poten van de aardappelen ingezet tegen bodemschimmels. Proeven laten zien dat het de laatste jaren een opbrengstverhoging heeft gegeven van rond de vier tot vijf procent in consumptieaardappelen. In pootgoed wordt Serenade ook ingezet tegen schurft. “Je ziet dat de aardappel mooier toont, met een blankere schil. Het voordeel zit dus echt in een stuk kwaliteit.
Voor de biologische pootgoedteler levert het een bijdrage in de strijd tegen Rhizoctonia. In de gangbare consumptieteelt combineren we Serenade met een halve dosering Amistar of Allstar. met het gevolg dat we de inzet van gewasbeschermingsmiddelen kunnen halveren. Het voordeel van Serenade zit in de mooiere schilkwaliteit.”
In de zetmeelaardappelteelt wordt de Serenade toepast in plaats van de gangbare middelen zoals Amistar en Allstar. Minimaal dezelfde zetmeelopbrengst wordt gerealiseerd! Daarnaast zien we minder glycoaloiden in het geoogste product wat een positief effect heeft op de verwerking. “Kijken we naar zetmeel dan zien we dat de inzet minder nadelige effecten op glycogenen heeft, in vergelijking met grondbewerking. Dat betekent dus dat je betere eiwitten hebt. Het zijn allemaal effecten die dit jaar weer zijn bevestigd.”
Het brede etiket van Serenade is voor Bayer ook aanleiding om naar toepassingen in andere gewassen te kijken. “Denk bijvoorbeeld aan zomerveldbonen. In het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid lijkt Prosaro op termijn te verdwijnen. Dit betekent een verdere verschraling als het gaat om ziektebestrijding. We willen dus kijken naar de effecten van Serenade op bijvoorbeeld de chocoladevlekkenziekte en van Sivanto Prime tegen de zwarte bonenluis.”
Roundup
De inzet en het effect van Roundup in onkruiden is ook een aandachtspunt. “We hebben geleerd dat ook bij Roundup de omstandigheden van groot belang zijn op het eindresultaat. In juni hebben we bijvoorbeeld gekeken naar de inzet na beregening.”
Tekst: Martin de Vries
Beeld: Bayer Crop Science
