De klimaatverandering zal ervoor zorgen dat de voedselproductie in de zuidelijke lidstaten van de EU in het gedrang zal komen door waterschaarste, droogte en mislukte oogsten. Vlaanderen en Nederland die zich in de ‘vruchtbare delta’ bevinden, beschikken over belangrijke troeven om de voedselproductie verder te verzekeren.
Boerenbond en de Nederlandse landbouworganisatie LTO gaven ILVO en denktank Clingendael de opdracht om een studie uit te voeren naar de impact van het Europese beleid op de vruchtbare delta. Boerenbond formuleert bij de eerste plenaire sessie van het Europese Parlement enkele aanbevelingen aan de Europese beleidsmakers om de strategische voedselzekerheid te garanderen en om het potentieel van de vruchtbare delta volop te benutten.
Voedselproductie in Noordwest-Europa
Het rapport benadrukt het toekomstig belang van de voedselproductie regio in Noordwest-Europa, waaronder Nederland en Vlaanderen. Vlaamse boeren die actief zijn in een dichtbevolkte regio met hoge grondprijzen, behoren tot de Europese top door hun bodemvruchtbaarheid, innovatie en hoge efficiëntie. De Europese Green Deal die strikte maatregelen met hoge ambities van bovenaf oplegt aan de landbouwsector en langetermijndoelstellingen in afdwingbare wetgeving giet, houdt echter geen rekening met de regio-specifieke haalbaarheid op het terrein.
Beleidsdoelstellingen afwegen
Het is daarnaast ook nodig dat verschillende beleidsdoelstellingen als economie, ecologie, en geostrategische overwegingen goed afgewogen zijn tegenover elkaar. En dat de (financiële) instrumenten om ze te bereiken, gebalanceerd zijn. Wanneer in de vruchtbare delta strenge milieu – en klimaatmaatregelen opgelegd zijn, die geen rekening houden met de haalbaarheid op het terrein, leidt dit tot carbon leakage waarbij de uitstoot van CO² zich (binnen de EU) verplaatst. Met als gevolg dat knowhow en innovatie die in de vruchtbare delta sterk staan, beperkt worden of zelfs verdwijnen. We moeten deze knowhow en efficiënte omarmen, in plaats van ze buiten spel te zetten.
Van frictie naar doordacht beleid
Boerenbond ziet hierin de bevestiging dat het Europese beleid in de komende legislatuur best evolueert van top-down ambities naar bottom-up doordacht beleid dat in overleg mét landbouwers is gerealiseerd. Bovendien is er nood aan een nauwe monitoring van wat werkt op het terrein om zo concrete stappen vooruit te zetten op het terrein eerder dan langetermijndoelstellingen te willen afdwingen die niet met de praktijk stroken. Doorgedreven en tussentijdse economische en juridische impactstudies, die gedragen zijn en doordenken tot op het niveau van de lidstaten en de regio’s, zijn noodzakelijk in het besluitvormingsproces.
Lode Ceyssens, voorzitter Boerenbond: “Hoewel onze sector de voedselzekerheid op korte termijn mee waarborgt, mogen we er niet op gokken dat dit op lange termijn verzekerd is. De EU moet het beter doen dan spreken in grote ambities en verplichtingen, de EU moet het strategisch belang van de eigen voedselproductie en van onze regio aanzien en met de botten in het veld gaan staan. Want praktische oplossingen komen van onderuit en moeten ruimte krijgen. Een afbouw van de landbouw in Europa zou bovendien de klimaatimpact van de wereldwijde voedselproductie niet ten goede komen, gezien de duurzame productiemethoden in Europa, maar vooral in de vruchtbare delta.”
Tijd is een belangrijk instrument
Tijd is een belangrijk instrument: de landbouwsector hanteert geduldig kapitaal, in tegenstelling tot de markt die denkt op korte termijn en beleidsmakers die steeds sneller willen gaan zonder daarvoor de nodige randvoorwaarden te scheppen. Sneller gaan wil ook zeggen dat er de nodige investeringen vanuit de overheid tegenover moeten staan en dat hefbomen voor verandering in plaats zijn gesteld. In tegenstelling tot het terugschroeven van het GLB-budget, moet dit versterkt zijn en aangevuld met een bijdrage van andere beleidsdomeinen. Daarnaast moet ook werk gemaakt worden van hefbomen voor verandering naast beperkende regelgeving.
Maatwerk om een gelijk speelveld te creëren
De vruchtbare deltagebieden zoals Vlaanderen en Nederland die dichtbevolkt zijn en een hoge vraag naar landgebruik, hebben net zoals andere regio’s de mogelijkheid tot maatwerk nodig om op een aangepaste manier aan de Europese doelstellingen te kunnen bijdragen. Een gelijk speelveld dat rekening houdt met de verschillende vertrekbasis en de snel evoluerende context in de lidstaten is cruciaal.
Voedselzekerheid strategisch op de agenda
Het aantal landbouwbedrijven neemt jaar na jaar af in de EU en deze trend zal zich omwille van demografie blijven verderzetten. We moeten ons echter bewust zijn dat we het kantelpunt, waarbij het economisch weefsel snel degenereert en de voedselzekerheid niet meer gegarandeerd kan zijn, sneller kunnen bereiken dan gewenst omwille van de cumulatieve impact van geopolitieke spanningen, klimaatverandering, onwerkbare beleidskaders en marktonzekerheden. We vragen van de Europese beleidsmakers aan de slag te gaan met de voedselbetaalbaarheid en onze voedselautonomie op lange termijn en vanaf de start van deze nieuwe beleidsperiode het strategisch belang van de voedselproductie te erkennen.
Bron: Boerenbond
