Het bedrijf Vinkenhorst van Brord Sloot in het Gelderse Herwen was tot 2018 nog gespecialiseerd in melkvee. “Ik draaide technisch goed, maar moest steeds meer investeren om aan de veranderende wet- en regelgeving te voldoen.” Sloot besloot daarom het roer om te gooien. Het melkveebedrijf werd omgevormd tot een gemengd bedrijf, zoals grootvader Willem Sloot het in 1918 oorspronkelijk had opgezet. Een rede om gemengd bedrijf te starten is voor toenemend werkplezier en minder stress door de realisatie van een directe afzetmarkt en een natuurinclusief systeem.
Sloot heeft oog voor natuurbeheer en richt zich op de lokale afzetmarkt. Het terrein bestaat voor 66 procent uit akkerbouwgrond, 17,5 procent uit grasland voor vleesvee, 0,3 procent uit theekruiden, 1,6 procent uit fruit en vijftien procent uit natuurbeheer. De gewassen en het vleesvee worden geteeld en gehouden, afgestemd op de behoeften van hun afnemers. Hiermee volgen zij het zogenoemde ‘Grow on Demand’-principe. Sloot legt uit: “We zoeken eerst een afnemer en dan gaan we produceren.”
Een alternatief verdienmodel
Landbouwers aanvaarden vaak de prijzen die afnemers hen bieden. Hierdoor bevindt de gemiddelde producent zich in een verzwakte positie bij prijsonderhandelingen. ‘Verkort de keten en werk samen’, adviseert het Living Lab Agro-Ecologie en Biologische landbouw (LLAEBIO) daarom. Sloot beaamt: “Een directe afzetmarkt stelt mij in staat om zelfstandig beslissingen te nemen die passen bij mijn bedrijfsvoering en visie. Om dit aan afnemers uit te leggen, nodig ik hen graag uit op mijn bedrijf.”
Akkerbouw
Momenteel levert Vinkenhorst gewassen aan diverse afnemers. Dit jaar teelden zij onder anderen veldbonen, vezelhennep, graszaad, wintertarwe en suikerbieten. De veldbonen worden direct geleverd aan Cosun om te verwerken tot grondstoffen voor bijvoorbeeld vegan yoghurt en ijs. Cosun omschrijft het initiatief als ‘een mooie stap voorwaarts om te onderzoeken hoe we de teelt van vlinderbloemigen op Nederlandse bodem weer kunnen laten groeien.’ Met dit initiatief willen Cosun en Vinkenhorst de Nederlandse teelt van eiwitrijke gewassen voor menselijke consumptie stimuleren en uitbreiden. Het bevordert de bodemvruchtbaarheid en versterkt ook de algehele biodiversiteit. Bovendien draagt dit initiatief bij aan de eiwittransitie en algehele verduurzaming van de voedselketen. Veldbonen vervangen dierlijke eiwitproducten zoals vlees en zuivel en de afhankelijkheid van geïmporteerde gewassen neemt af. Dit is gunstig voor zowel het milieu als de economie.
Vezelhennep
De vezelhennep wordt afgenomen door loonbedrijf Hofmeijer uit Voorst. Het loonbedrijf verzorgt alle werkzaamheden, van grondbewerking en zaaien tot maaien, schudden en transport, waarna het eindproduct door Hempflax wordt verwerkt tot isolatiemateriaal. Vinkenhorst hoeft dus alleen maar haar grond beschikbaar te stellen. Voor Sloot is dit een ideale samenwerking omdat Hofmeijer hen een teeltcontract aanbiedt voor een vaste prijs per hectare. Daarnaast levert het Vinkenhorst ook agronomische voordelen op. Vezelhennep vraagt weinig nutriënten en wortelt diep. Daarmee draagt het gewas onder andere bij aan een betere bodemstructuur.
Lokale afzet
In 2020 besloot partner Patricia van Haaren, na dertig jaren actief te zijn geweest in het bedrijfsleven, samen te gaan werken met Sloot. Binnen het gemengde bedrijf Vinkenhorst specialiseerde zij zich in nieuwe gewassen voor lokale afzet. Vinkenhorst onderhoudt sterke samenwerkingen met lokale afnemers. Ze leveren Black Angus-runderen, fruitcompote en honing aan restaurants in de omgeving. Bovendien verbouwen zij theekruiden zoals munt, veldzuring en duizendblad voor de lokale voedselproducent Wilder Land in Amsterdam. Deze kruiden zijn gemakkelijk te oogsten en leveren jaarlijks verse opbrengsten.
“Het verbouwen van theekruiden is veel werk. Vroeger reden we regelmatig met nat duizendblad naar Amsterdam,” vertelt Sloot, “Nu drogen we de kruiden in een zelfontworpen voedseldroger. In de toekomst hopen we de kruidenproductie verder te mechaniseren, zodat we efficiënter kunnen werken en beter kunnen inspelen op de vraag.” Vinkenhorst blijft zich inzetten voor verbeteringen en vernieuwingen op het terrein. Zo startte het bedrijf in 2019 met de aanleg van honderd walnootbomen en breidde dit in 2022 uit met honderdtwintig hoogstamfruitbomen in een agroforestry-systeem. Daarnaast onderzochten Sloot en Van Haaren de mogelijkheden om hazelaartruffels op het terrein te introduceren. In 2020 plantten ze hazelaars en beukenhagen die met truffelsporen zijn geënt. Deze projecten vereisen geduld; truffels hebben bijvoorbeeld vijf tot zes jaar nodig om te rijpen.
Kennisintensief
Het ‘Grow on Demand’- principe vraagt van producenten om naast landbouwer ook verwerker, marketeer en bijvoorbeeld verkoper te zijn. Het is kennisintensief en vergt samenwerking. Sloot zegt hierover: “Om in contact te komen met bijvoorbeeld je afnemer, moet je communicatief en benaderbaar zijn. Vraag jezelf dus af of dit bij je past.” Samenwerking is voor Vinkenhorst essentieel. Ze zijn actief in appgroepen en ontvangen regelmatig experts, zoals een vogelaar en de Vlinderstichting. “Ons systeem is complex. Zonder hulp van externen was het ons niet gelukt om deze omschakeling te maken tot een gemengd bedrijf. Daarnaast is het ook gewoon heel leuk om van elkaar te leren. Je werkt met partijen die vooruit willen.”
Tekst en beeld: Annabel Klein Woolthuis
Ontvang de Akkerbouwkrant gratis thuis op de mat
Dit, en vele andere verhalen recht uit het veld, lees je in de Akkerbouwkrant. Wil je ook de mooiste artikelen en reportages thuis op de mat?
De Akkerbouwkrant verschijnt zes keer per jaar met elke uitgave een verdiepend thema. De Akkerbouwkrant is semi-redactioneel en brengt positieve artikelen uit de markt. Met diverse reportages en praktijkervaringen komt de akkerbouwer aan het woord.
Klik hiernaast of ga naar akkerbouwbedrijf.be/abonneren voor alle mogelijkheden.
