Tijdens de bietencampagne móet het echter gebeuren. De bieten gaan in een korte periode de grond uit, met vaak ongunstige en onvoorspelbare omstandigheden. Dit kan grote gevolgen hebben voor de toestand van de bodem. Bodemherstel vraagt echter om een lange adem en stopt vaak niet bij mechanische grondbewerking. Vergooien we tijdens de bietencampagne niet alle inspanningen van de rest van het jaar?
Bij het ontwikkelen van bietenrooiers speelt behoud van bodemstructuur een belangrijke rol. Het rijden met een lage bandenspanning is bij deze machines al langere tijd gemeengoed. André van Valen, deskundige bodem, bemesting en mechanisatie bij IRS, vertelt hierover: “Insporing heeft veel te maken met bandendruk. Met VF-banden kan dit tegenwoordig fors zijn verlaagd, waardoor de insporing vaak meevalt. Omstandigheden zijn uiteraard allesbepalend.
Wiellasten zijn funest voor verdichting
De wiellasten zijn daarentegen funest voor verdichting in de ondergrond. Dit blijft bij rooiers nog vaak boven de tien ton uitkomen.” Voor kippers is dit een ander verhaal. Doordat deze wagens continu heen en weer rijden tussen het perceel en het erf, is de bandendruk vaak een compromis tussen de veld- en wegomstandigheden. Deze bandenspanning ligt vaak hoger dan de gewenste waarde op het land. Op deze manier kan de impact op de bodem groot zijn. Het rijden met een te hoge bandenspanning zorgt voor meer wielslip en insporing, waardoor de efficiëntie van de combinatie omlaag gaat en de brandstofkosten snel kunnen oplopen. “Overlaadwagens kunnen hier een oplossing voor zijn, maar ook dan is de vochtigheid van de bodem heel belangrijk. Als je een nat perceel op gaat, beschadig je alsnog de bodem.”
Vroeg rooien nog niet interessant
Bieten worden laat in het seizoen gerooid, waarbij de kans op ongunstige weersomstandigheden groter is dan bij andere gewassen. “Het suikergehalte speelt hierin een belangrijke rol”, legt André van Valen van IRS uit. “Laat oogsten betekent dat de bieten langer kunnen doorgroeien en het saldo nog kan stijgen.”
Veredelaars werken aan rassen met een hoger suikergehalte, zodat eerder in het seizoen, en wellicht onder gunstigere omstandigheden, kan zijn gerooid. Vroeg rooien levert dan wel minder tonnen op, maar een hoger suikergehalte compenseert de financiële opbrengst. Vanuit de keten wordt vroeg rooien wel gestimuleerd met een premie. Ook worden telers gecompenseerd voor bieten die tijdig gerooid zijn en langer bewaard moeten worden. Het blijft echter een afweging of vroeg rooien interessant is voor telers. De leveringsdatum is voorlopig nog leidend voor het geplande oogstmoment.
Ontwikkelingen in sector
Op dit moment is er vanuit meerdere invalshoeken gewerkt aan oplossingen om bodemverdichting te beperken. “Drukwisselsystemen zijn steeds sneller en betaalbaarder, en, ook bij kippers, gemeengoed”, meldt Van Valen. “Naast innovaties in bandtechniek is dit één van de belangrijkste ontwikkelingen. Toch zien we in de praktijk nog lang niet altijd lichtere machines het perceel op gaan. Vaak komt dit door behoefte aan capaciteit, hoge tijdsdruk en een tekort aan mankracht.
Machinefabrikanten werken aan het optimaliseren van de gewichtsverdeling, zodat machines vriendelijker worden voor de bodem, maar piekbelastingen blijven onvermijdbaar, zoals bij rijdend lossen.” Op dit moment is IRS betrokken bij twee projecten over bodemverdichting tijdens de bietenoogst. Dit jaar eindigt het PPS-project ‘Bodemverdichting Verdiept’. Hierin zijn de oorzaken en gevolgen van bodemverdichting op bijvoorbeeld wortelontwikkeling in kaart gebracht.
Kennisoverdracht centraal
Ook werkt IRS mee aan het Kennis op Maat (KoM)-project ‘Preventie en herstel van bodemverdichting in akker- en tuinbouw’, waarin kennisoverdracht centraal staat. “Het is belangrijk om je bewust te zijn van de gevolgen van bodemverdichting en te weten welke opties er zijn om dit te beperken en herstellen. Denk hierbij aan het gebruik van diepwortelende gewassen die na diepe grondbewerking worden gezaaid.”
Tekst: Kim Sjoers
Beeld: Martin de Vries
