De hoeveelheid koolstof in de atmosfeer neemt met 4,3 miljard ton per jaar toe. Meer koolstof in de bodem kan de toename van CO2 in de atmosfeer helpen afnemen. Dat heeft een belangrijk effect op de afremming van de klimaatverandering. Samen met internationale partners van het Carbon Farming-project publiceerden Inagro en Boerenbond een beleidsbrief met aanbevelingen om koolstoflandbouw en het mogelijke verdienmodel te stimuleren. Daarover gingen ze op 8 en 9 december in gesprek met landbouwers, beleidsmakers, kennisinstituten en andere stakeholders tijdens de online conferentie Incentivising carbon farming.
“Thank you for paving the way”, stelde Frans Timmermans, uitvoerend vicevoorzitter voor de Europese Green Deal. Eind november kreeg hij een beleidsbrief overhandigd van de projectpartners van het Europese project Carbon Farming. Samen met de andere commissarissen van de Europese Commissie maakt hij werk van de klimaatdoelstellingen. Hun Green Deal stelt dat de uitstoot van broeikasgassen met minstens 55% moet dalen vóór 2030 om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn.
Landbouwers kunnen koolstof vastleggen in de bodem en hebben zo de perfecte positie om een positieve impact te hebben op de klimaatuitdagingen en de klimaatdoelstellingen. “Ondersteuning vanuit het beleid is daarbij wel wenselijk”, laat Evelien Lambrecht weten. De business developer van Inagro werkte mee aan het Carbon Farming-project om kansen tot samenwerking in de praktijk te benutten. “De belangrijkste aanbeveling in onze beleidsbrief is dat beleidsmakers landbouwers op een positieve manier dienen te motiveren om koolstoflandbouw toe te passen.”
“Carbon farmers are part of the so(i)lution”
Over de beleidsaanbevelingen en verdienmodellen gingen de projectpartners op 8 en 9 december in gesprek met landbouwers, beleidsmakers, kennisinstituten en andere stakeholders tijdens het slotevent van het project. Aan Vlaamse kant zaten Inagro en Boerenbond mee aan tafel. Onderzoeks- en adviescentrum Inagro, dat al geruime tijd onderzoek doet naar koolstoflandbouw, was mede-organisator van het evenement. “Aanvankelijk zou onze conferentie plaatsvinden op het internationale landbouwsalon AGRIBEX, dat koolstofopslag als centraal thema had. Door de coronapandemie werd de beurs geannuleerd en organiseerden we een digitaal evenement”, klinkt het.
Eerlijke beloning: combinatie van financiële en sociale drijfveren voor koolstoflandbouw
Koolstoflandbouw is een werk van lange adem en vergt investeringen voor de landbouwer, zowel bij opstart als bij onderhoud. Daar moet volgens landbouwers Joris en Kris een eerlijke beloning tegenover staan. Een tegemoetkoming voor hun inzet en hun participatie aan klimaatmitigatie kan een motivatie zijn om in een verdienmodel te stappen. Welke beloning landbouwers kunnen krijgen voor hun regeneratieve landbouwpraktijken kwam ook aan bod tijdens de conferentie. Zo lichtten de projectpartners twee lokale certificatieplatformen toe: het Franse label Bas Carbone en het Vlaamse Claire-platform. Beide bedrijven willen compensatie van hun CO2-uitstoot samenbrengen met koolstofopslag bij onder meer landbouwers, tegen vergoeding.
“Een belangrijke vraag is hoe we kunnen garanderen dat landbouwers de regeneratieve landbouwpraktijken ook op lange termijn blijven toepassen, wat wel belangrijk is om te kunnen spreken van blijvende koolstofopslag”, gaat Evelien Lambrecht verder. In hun onderzoek maken de projectpartners van Carbon Farming een onderscheid tussen financiële en sociale motivatie. “Door bijvoorbeeld slechts een deel van de koolstofkredieten in het eerste jaar uit te betalen, motiveer je de actoren om zich te engageren voor langere termijnen.” Aanvullend komt sociale motivatie voort uit het benadrukken van de voordelen van de transitie voor de bodemkwaliteit, en onrechtstreeks ook de hele mensheid.
Projectpartners doen aanbevelingen voor beleid
In het Carbon Farming-project startten de projectpartners pilootprojecten op rond koolstoflandbouw. Tijdens de conferentie stelde Evelien Lambrecht een praktijkvoorbeeld uit Vlaanderen voor. Sinds 2020 compenseert Gemeente Beernem de CO2-uitstoot van het gemeentelijke wagenpark gedeeltelijk via koolstofopslag in de bodem op gemeentelijke landbouwgrond én bij landbouwers. Inagro en Boerennatuur Vlaanderen begeleiden de samenwerking. Inagro adviseert de landbouwers over de meest geschikte koolstoflandbouwtechniek(en) en begeleidt de toepassing ervan. Daarnaast brengt het onderzoekscentrum betrokken landbouwers samen voor kennisdeling en informeert het geïnteresseerde landbouwers.
De Europese Unie is belangrijk voor de toekomstige koolstofboeren. Daarom beschreven de projectpartners hun ervaringen uit alle pilootprojecten in een beleidsbrief die ze eind november overhandigden aan Frans Timmermans. Hij leidt de activiteiten van de Europese Commissie met betrekking tot de Europese Green Deal en moet de doelstelling van klimaatneutraliteit tegen 2050 verankeren in de eerste Europese klimaatwet. De belangrijkste aanbevelingen die de projectpartners doen, zijn (1) stimulerende regelgeving, (2) een eerlijke beloning en (3) betrouwbare borging van internationaal geldende standaarden.
Geloofwaardigheid en budget nodig voor koolstoflandbouw
Tijdens de slotconferentie van het Carbon Farming-project debatteerde Lukas Visek, kabinets-medewerker van Timmermans, mee over de ondersteuning die het beleid kan bieden in carbon farming. “Klimaatmitigatie, maatregelen om de opwarming van de aarde te beperken, komt op de eerste plaats”, stelde hij. “Koolstoflandbouw is een deel van de oplossing om de klimaatdoelen te halen, de koolstofcyclus te herstellen en de koolstofopslag in de natuurlijke omgeving te bevorderen. Nieuwe markten of verdienmodellen uitbouwen vergt geloofwaardigheid en budget.”
Verder stelde Lukas Visek dat in het klimaatverhaal een belangrijke rol weggelegd is voor landbouwers, want de landbouw is een van de weinige sectoren (samen met bosbouw) die CO2 op een natuurlijke manier uit de lucht kan halen en voor lange tijd kan vastleggen. Geloofwaardigheid en vertrouwen vloeien voort uit een goed uitgewerkt regelgevingskader met voorspelbaarheid voor landbouwers en investeerders. De markt draait op geld, en daarbij is een combinatie van overheidsfinanciering en particuliere investeerders cruciaal.
Inspirerende boodschap vanuit de Europese Commissie
De boodschap van Lukas Visek deed vermoeden dat de Europese Commissie inziet dat stimulansen nodig zijn om de land- en tuinbouwsector aan te moedigen om bij te dragen aan de Europese Green Deal. Op 15 december, een week na de slotconferentie van het Carbon Farming-project, publiceerde de Europese Commissie dan ook een mededeling over duurzame koolstofcycli die meer CO2 uit de atmosfeer verwijderen. Naar analogie met de aanbevelingen uit de beleidsbrief stelt de commissie volgende maatregelen voor om het doel te bereiken:
- bevordering van koolstoflandbouwpraktijken via het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) en andere Europese programma’s, alsook via nationale en publieke financiering;
- bevordering van de beschikbaarheid van kennis, gegevensbeheer en advies op maat;
- standaardisering van de monitoring-, rapportage- en verificatiemethoden.
Uiterlijk eind 2022 wil de Europese Commissie een Europees regelgevingskader voorstellen voor de certificering van koolstofverwijdering. Zo wil ze investeringen in koolstofkredieten aantrekkelijk en geloofwaardig maken om finaal koolstofneutraliteit te realiseren. “Thank you for paving the way”, beantwoordde Timmermans de beleidsbrief van de projectpartners van Carbon Farming. De stakeholders van project zijn tevreden met de behaalde resultaten en impact.
Over het internationale Carbon Farming-consortium
Carbon Farming is een Interreg North Sea Region-project, uitgevoerd door zeven partners uit België, Nederland, Duitsland en Noorwegen: Inagro, Boerenbond, ZLTO, Thünen Institute, Bionext, 3N Kompetenzzentrum and Norks Landbruksradgiving. Diverse landbouwers nemen deel aan pilootprojecten waarin ze verdienmodellen testen.
Bron: Inagro
