De Belgische aardappelindustrie verwerkte in 2020 5,08 miljoen ton aardappelen tot friet, pureeproducten, chips en vlokken, een daling van 4 procent in vergelijking met 2019. Het is bovendien het laagste volume in drie jaar. Ook de investeringen en de tewerkstelling in de sector daalden flink. “Deze cijfers geven duidelijk aan dat de coronacrisis zwaar heeft ingehakt op de aardappelverwerkende sector”, zegt Christophe Vermeulen, CEO van Belgapom.
Vrije markt in vrije val
Waar alle Belgische aardappelverwerkende bedrijven voor aanvang van 2020 nog een nieuwe groei hadden gebudgetteerd, bleek dat al snel anders uit te pakken. “Van een evenwicht in de vrije markt werden telers en afnemers van de ene op de andere dag geconfronteerd met een wereldwijde lockdown en het instorten van de vraag vanuit de horeca en de food service. De aardappelprijs op de vrije markt daalde spectaculair naar het niveau van het veevoeder”, legt Vermeulen uit.
Die vrije val van de vraag en dus ook de prijs van vrije aardappelen was ook het gevolg van het engagement dat de handel en verwerking waren aangegaan om alle contractafspraken correct na te komen. “Nochtans vormt deze vrije markt voor het grootste deel van de telers een noodzakelijke aanvulling voor hun inkomen uit de aardappelteelt”, weet Belgapom. “En je moet weten dat het vorige teeltseizoen door de extreme weersomstandigheden voor heel wat telers ook al bijzonder moeilijk was geweest.”
Coronapandemie
De coronapandemie zorgde ervoor dat de aardappelverwerkers het recordvolume aan verwerkte aardappelen van 5,43 miljoen ton in 2019 zagen dalen tot 5,08 miljoen ton (-4%). De voorbije decennia kende de Belgische aardappelketen nochtans een continue groei. In 1990 werden nog maar 500.000 ton aardappelen verwerkt. Niet alleen het verwerkte volume ging naar beneden. Ook het aantal investeringen daalde in 2020 met maar liefst 15 procent tot 248 miljoen euro. De rechtstreekse tewerkstelling zakte nog wat verder weg: van 5.0001 werknemers in 2019 naar 4.179 afgelopen jaar. Dat betekent een daling van 16,5 procent.
Niet alle segmenten even hard getroffen
Niet alle segmenten van de aardappelverwerking zijn even hard getroffen door de coronacrisis. De productie van diepgevroren frieten daalde met 100.000 ton naar 2,13 miljoen ton (-4,5%). Het segment van de gekoelde frieten kreeg het veel zwaarder te verduren: het volume daalde met 66.000 ton of 18,7 procent. Voor andere producten als puree, chips, vlokken en granulaten was de daling beperkter: van 684.000 ton naar 671.000 ton (-2%). “Deze cijfers tonen aan dat de sluiting van food service en horeca een duidelijke impact heeft gehad, terwijl de verkoop van diepvriesaardappelen tijdelijk groeide en de consumptie van chips behouden bleef”, aldus Belgapom.
Beter dan de concurrentie
Toch valt op dat de Belgische aardappelverwerkende industrie het er op vlak van exportcijfers beter vanaf brengt dan de concurrentie in de buurlanden. “Dit valt te verklaren door het feit dat de Belgische industrie zich meer richt op de retail dan de bedrijven in Nederland en Frankrijk. Maar we mogen tegelijk niet vergeten dat heel wat Belgische aardappeltelers hun aardappelen vermarkten via verwerkingsbedrijven in onze buurlanden, waardoor de impact van de pandemie op deze akkerbouwbedrijven groter is gebleken”, klinkt het.
Brexit
Ook de impact van de brexit mag niet vergeten worden. “Het Verenigd Koninkrijk is na Frankrijk de belangrijkste afnemer van onze diepgevroren aardappelproducten. Met ook op de brexit eind december was de uitvoer richting het land sterk gestegen. We verwachten dat er begin 2021 een correctie van deze cijfers mag verwacht worden”, meent CEO Vermeulen.
Hoop en grote uitdagingen
Er wachten de sector dit jaar dan ook nog grote uitdagingen. “We hopen dat tegen de tweede helft van 2021 alle maatregelen, zoals lockdowns, avondklokken of het verbod op events, ingetrokken worden zodat het leven stapsgewijs terug naar normaal kan evolueren”, zegt Christophe Vermeulen. “De rol van horeca en food service is immers cruciaal voor het herstel van de Belgische en wereldwijde aardappelmarkt. Op vandaag is het nog steeds onduidelijk wanner en hoe het normale leven zich zal herstellen.”
Maar de pandemie is niet de enige uitdaging. “Ook de Europese Green Deal en de farm-to-fork-strategie die de ganse keten moeten verduurzamen en CO2-neutraal of circulair moeten maken, zal heel wat inspanningen vergen voor alle schakels in de aardappelketen. Op dat vlak worden momenteel al tal van oefeningen uitgewerkt en de bedrijven werken aan een eigen duurzaamheidsplan en -rapportering”, vertelt de Belgapom-CEO.
Verbod aardappelkiemremmer
Daarnaast verwacht de sectorfederatie ook dat het verbod op de aardappelkiemremmer CIPC de bewaring van aardappelen nog een tijdje onder druk kan zetten. “Maar intussen zijn er al een aantal natuurlijke middelen op de markt waardoor we als Europese aardappelsector een voorsprong kunnen nemen tegenover de rest van de wereld”, luidt het.
Toenemende protectionisme
Een andere bedreiging vormt het toenemende protectionisme, zowel onder de vorm van nationaal uitgebouwde labels als onder de vorm van antidumpingmaatregelen. “Die zijn uitgewerkt om het bestaande handelsverkeer te verhinderen en een filosofie van ‘eigen producten eerst’ uit te werken.” In dat kader werkt Belgapom samen met de ngo Trias samen om de aardappelteelt in ontwikkelingslanden te steunen. “Toch hopen wij dat de EU ook verder het beleid van vrijhandel als driver voor groei van welvaart en welzijn hoog in het vaandel blijft dragen”, besluit Christophe Vermeulen.
Bron: Vilt
